Ziektekosten zijn een zware maatschappelijke last. Het ziekteverzuim bedraagt zo’n 600 miljZiektekosten zijn een zware maatschappelijke last. Het ziekteverzuim bedraagt zo’n 600 miljoen euro per jaar aan directe kosten, en zelfs 2 miljard euro aan indirecte kosten. Ziektekosten voor werkgevers komen voort uit bijvoorbeeld een te grote werkdruk met stress, overspannenheid of een burn-out als gevolg. Maar ziekteverzuim wordt vooral veroorzaakt door de fysieke gezondheid, waarbij de gevolgen van obesitas oorzaak nummer 1 zijn. Teveel eten en vooral verkeerde voedingskeuzes zijn de veroorzakers van obesitas. Voor werkgevers is verzuim een kostenpost die zij maar al te graag zien dalen.
De stijgende vraag in de maatschappij naar gezonder en duurzamer aanbod is een eerste teken van een kerend tij. Daarbij komt het besef van het verband tussen voedsel en gezondheid steeds meer terug. Bij werkgevers vertaalt dit zich in een stijgende belangstelling voor duurzamere en gezondere kantines. Terecht, want met bedrijfsrestaurants als één van de dagelijkse lunchplekken van veel medewerkers, lijkt de werkgever een duidelijke verantwoordelijkheid te hebben in het eetpatroon.
Toch blijft gezonder en duurzamer aanbod nog achter en lijken werkgevers het besef van het verband tussen lunch en gezondheid en hun beleid hierop, nog te weinig te vertalen naar hun eigen situatie en verantwoordelijkheid. De nodige investering en de dynamiek tussen de relevante schakels speelt hierin een rol. Een belangrijke reden is echter ook dat werkgevers angstig zijn als het gaat om interventie in het eet- en leefpatroon van hun medewerkers. Ze zijn bang dat interventie wordt gezien als bemoeienis, betutteling en iets (ongewenst) opgelegd krijgen.
Met interventie in het eetpatroon kan een werkgever impact maken omdat het bedrijfsrestaurant een plek is die vaak meermalen per week door eenzelfde persoon wordt bezocht en waar men als ‘captive consumer’ moet eten wat de pot schaft. Voor de werkgever geldt dat deze grote voordelen kan behalen met het stimuleren van gezondere en duurzamere lunches, zoals: kostenbesparing door minder verzuim en hogere productiviteit, imagovoordelen, aansluiting bij MVO doelstellingen zoals CO2-verlaging en zorg voor eigen medewerkers, en een maatschappelijke bijdrage in het stimuleren van gezondere, duurzamere eetpatronen. Bovendien draagt een duurzamere en gezondere lunch bij aan medewerkerstevredenheid en –betrokkenheid omdat een dergelijke lunch beter aansluit bij de verwachtingen en wensen van de consument. Dit sluit aan bij de ontwikkeling dat werkgevers steeds meer worden uitgekozen op wat zij doen voor hun werknemers en de bredere maatschappij in plaats van op het loonstrookje dat ze bieden. En (het aanbod in) het bedrijfsrestaurant is een belangrijk onderdeel van de waardering van de werkplek.
HET MERK: ByourHealth Card. Jouw persoonlijke nudge naar een gezondere lifestyle.
De ByourHealth Card is een soort OV-chipkaart voor werknemers waarmee duurzaam en gezond lunchen en leven leuker, makkelijker en speelser wordt. De ByourHealth Card is onderdeel van een uitgebreide dienst die werkgevers (organisaties) helpt om werknemers op ongedwongen wijze aan te zetten tot gezonder en duurzamer eten. De kaart wordt gebruikt voor de lunch en zorgt dat werknemers spelenderwijs inzicht krijgen in hun eigen eetpatroon. Op de kaart staat een budget voor een gezonde en duurzame lunch uit het bedrijfsrestaurant. Op de kaart staan ook kortingen voor bepaalde (gezondere en duurzame) producten en met de kaart worden automatisch punten gespaard via de (duurzame en gezonde) keuzes van de werknemer. Zo krijgen medewerkers inzicht in wat ze eten en leren ze steeds bij over wat gezonde(re) en duurzame(re) keuzes zijn.
De ByourHealth Card is onderdeel van de dienst die werkgevers helpt aan gezondere werknemers. De ByourHealth Card stimuleert gezond gedrag op meerdere manieren, namelijk via een financiële prikkel (gezonder en duurzamer eten is, zeker via de kortingen en bonuspunten, goedkoper dan ongezond eten), het veranderen van de sociale norm, de bijkomstigheid van sociale druk en sociale controle (iedereen doet mee en men gaat punten vergelijken), het spelelement en de incentive bij genoeg gespaarde punten. De kracht van dit concept is dat de werknemer nergens toe verplicht is en vrij is in zijn keuze. De financiële voordelen via kortingen, het spelelement en de incentives via het sparen van punten, maken dat het niet wordt ervaren als betutteling of iets opgelegd krijgen. Het Health Card team helpt de werkgever bij het opzetten van het Health Card programma. Dat programma kent de volgende onderdelen:
Doel van de Health Card is om mensen aan te sporen en in staat te stellen om voor gezonde(re) en duurzame(re) alternatieven te kiezen en nieuw eetgedrag te laten verworden tot gewoontegedrag. Subdoelen van de Health Card zijn:
De primaire doelgroep is de bezoeker van een bedrijfsrestaurant. Secundaire doelgroep is de werkgever. Overige doelgroepen zijn de schakels in de keten als het om een duurzamer en gezonder aanbod in de kantine gaat, namelijk de cateraar en leveranciers.
Belangrijk onderdeel van de aanpak is dat gezonde(re) en duurzame producten met korting kunnen worden gekocht en dat men punten kan sparen door voor deze opties te kiezen. Dat betekent dat medewerkers worden gemotiveerd via zowel financiële prikkels als via de voordelen van hun gezondheid, alsook via het game-element waarbij zij hun gedrag meten aan dat van collega’s. Ook belangrijk onderdeel van de aanpak is dat werkgevers voor (een deel) de lunch van hun werknemers betalen. Dit lijkt een kostenpost, maar betaalt zich op lange termijn op verschillende manieren meer dan terug. Naast een dalend verzuim (kostenbesparing door ziektekosten), leidt het tot hogere productiviteit en hogere werknemerstevredenheid en –betrokkenheid. Bovendien leidt de Health Card tot imagovoordelen en sluit het aan bij het MVO-beleid. Voor de werknemers geldt dat de aanpak bewustzijn creëert, handvaten biedt en inzicht in het eigen gedrag geeft. Dat maakt gedragsverandering makkelijker. Juist doordat het de verantwoordelijkheid bij de werknemers zelf legt, wordt de weerstand verlaagd en het andere gedrag aantrekkelijker (en logischer om te vertonen) gemaakt. Door de cateraar in dit concept te betrekken wordt ook bij hem bewustzijn gecreëerd.
De focus van de Health Card ligt op het eetpatroon. Een groter bewustzijn van wat men eet en hoe dit zich verhoudt tot de eigen gezondheid, leidt veelal tot ook veranderingen van het leefpatroon op andere aspecten. Dat geldt ook voor het bewustzijn ten aanzien van de eigen ecologische footprint. Een uitbreiding van de kaart naar andere aspecten, ter bevordering van de gezondheid en duurzaam gedrag, lijkt dan ook een logische volgende stap. Een voorbeeld is de Health Card koppelen aan de sportschool. Elke keer dat werknemers naar de sportschool gaan verdienen ze ook punten. Een ander voorbeeld is de kaart koppelen aan het woon-werk-reisgedrag. De werknemer kan bijvoorbeeld punten verdienen door te lopen of de (OV-)fiets en de trein te pakken en er worden punten afgetrokken bij vervoer met de auto. De Health Card kan zo de wijze waarop de werknemer naar zijn werk gaat, beïnvloeden.
Het idee van de Health Card is deels gebaseerd op Uwaygo, een praktische dienst die organisaties op innovatieve wijze helpt bij het behalen van hun mobiliteitsdoelstellingen. Bij deze dienst krijg de medewerker van de werkgever maandelijks een persoonlijk mobiliteitsbudget. Met de vaste vergoeding uit dit budget kan de medewerker sturen op minder kilometers, met de variabele vergoeding op slimmere kilometers. Zo vult hij zelf zijn mobiliteit in en wordt hij gestimuleerd om bewust om te gaan met zijn reisgedrag. Inspiratie voor het idee komt ook van 10:10 The Energy Challenge, waarbij werknemers elkaar gedurende een bepaalde periode uitdagen om zo veel mogelijk energie te besparen. Aanpassen van gewoontes en nieuw gedrag aanleren door van elkaar te leren en door ‘sociale controle’ zijn belangrijke componenten. De meeste aanpassingen in gedrag hebben betrekking op dagelijkse dingen, op de werkvloer, bijvoorbeeld: de trap nemen in plaats van de lift, de computer op sluimerstand in plaats van slaapstand of deze aan te laten staan, het licht uitdoen na gebruik van het toilet of in niet-gebruikte ruimtes, een kan thee zetten in plaats van iedere keer de waterkoker aandoen, etc. Het betreffen kleine veranderingen in gedrag waarbij men elkaar versterkt om het nieuwe gedrag te vertonen. Het vertonen van het gedrag gedurende een periode verankert het nieuwe gedrag zodat dat veelal het ‘nieuwe’ gedrag wordt (en blijft).
